چه میزان نور برای روشن کردن هر فضا کافی است؟

چگونه برای هر فضا نور مورد نیاز را اندازه گیری کنید!

بیشتر طراحان و معماران هنگام برنامه ‌ریزی و مشخص کردن نور مورد نیاز هر فضا، از دو اصل بنیادین طراحی روشنایی استفاده می‌ کنند:

• جنبه‌ کیفی (یا زیبایی ‌شناختی) نور
• جنبه‌ کمی (یا مهندسی) نور

محاسبه‌ مقدار کل نور مورد نیاز یک فضا در دسته‌ کمی قرار می‌گیرد.

روش لومن رایج ترین فرمول برای محاسبه مقدار نور کل مورد نیاز یک فضا است. در این روش ابتدا کاربری فضا را مشخص می کنید، سپس به راهنمای نور فوت کندل IES مراجعه می کنید و در نهایت مقدار فوت کندل پیشنهادی را در متراژ فضای خود ضرب می کنید.

اصطلاحات مفید نورپردازی در سنجش نور مورد نیاز هر فضا

لومن (Lumen)

خروجی لومن اندازه گیری مقدار کل نور مرئی است که یک منبع نوری منتشر می کند. به این مقدار معمولا روشنایی یا شدت خروجی نور نیز گفته می شود.

نقطه مرجع: یک لامپ رشته ای استاندارد ۱۰۰ وات حدود ۱۵۰۰ تا ۱۷۰۰ لومن تولید می کند. به طور دقیق، ۶۰۰ لومن LED همان مقدار نوری را ارائه می دهد که ۶۰۰ لومن رشته ای تولید می کند.

چراغ های LED شاخص نمود رنگ (CRI) بالاتری دارند، بنابراین رنگ های اجسام را دقیق تر نشان می دهند، اما نور بیشتری تولید نمی کنند.

وات (Wattage)

وات نشان می دهد که یک لامپ برای رسیدن به خروجی لومن خود، چه مقدار برق (یا انرژی) مصرف می کند. هر نوع منبع نور LED، فلورسنت، هالوژن یا لامپ رشته ای، نسبت “لومن به وات” متفاوتی دارد.

مثال: اگر یک لامپ رشته ای ۱۰۰ وات حدود ۱۵۰۰ لومن تولید کند و یک لامپ ال ای دی 10 وات نیز همین مقدار نور تولید کند، لامپ LED ده وات می تواند ادعا کند که معادل ۱۰۰ وات رشته ای است و از نظر مصرف انرژی بسیار به صرفه تر است.

یک جدول لومن به وات نیز وجود دارد، اما نسبت‌ ها ممکن است در محصولات ال ای دی مختلف کمی متفاوت باشد.

فوت کندل (Foot-candle)

فوت کندل قدیمی ترین سیستم اندازه گیری شدت نور روی یک سطح به اندازه یک فوت مربع از یک منبع نوری یکنواخت است. به بیان دیگر، فوت کندل مقدار نوری است که در فاصله یک فوتی از یک شمع اندازه گیری می شود.

با توجه به اصول انسان محور در طراحی نورپردازی، سازمان IES (بزرگ ترین انجمن طراحان حرفه ای نور) جدولی از فوت کندل منتشر کرده است که نشان می دهد انسان ها برای انجام راحت فعالیت ها در فضاهای مختلف به چه مقدار نور نیاز دارند.

مشاهده جدول کامل نور مورد نیاز با واحد فوت کندل

برای مثال، برای شستن ظرف ها توصیه می شود نور محیط به اندازه ۲۰ فوت کندل، در ارتفاع دو فوت و شش اینچی از سطح زمین تأمین شود. به این مقدار «هدف افقی» نیز گفته می شود.

روش لومن، چگونه نور مورد نیاز هر فضا را محاسبه کنیم ؟

1. تعیین اندازه اتاق بر اساس متراژ (فوت مربع)

برای محاسبهٔ کل لومن مورد نیاز، ابتدا باید اندازه اتاق را بر حسب فوت مربع تعیین کنید. جهت انجام این کار، طول اتاق را در عرض آن ضرب می‌ کنید تا مساحت اتاق بر حسب فوت مربع به دست بیاید. مثال، اگر اتاق ۱۰ فوت عرض و ۱۰ فوت طول داشته باشد، مساحت اتاق ۱۰۰ فوت مربع خواهد بود. ( هر 1 فوت = 0.348 متر است)

2. میزان فوت‌ کندل مورد نیاز برای فضای مورد نظر خود را تعیین کنید

پس از آن باید مقدار فوت ‌کندل مورد نیاز برای کاربری فضای خود را مشخص کنید. نیاز نوری هر فضا بسته به نوع اتاقی که روشن می‌شود — که به آن کاربری یا Application گفته می‌شود — متفاوت است. برای مثال، یک حمام یا یک آشپزخانه به فوت‌ کندل بیشتری نیاز دارد نسبت به یک اتاق نشیمن یا یک اتاق خواب. زمانی که کاربری فضای خود را مشخص کردید، باید به جدول فوت‌کندل مراجعه کنید تا مقدار فوت‌ کندل پیشنهادی IES را برای نوع فضای مورد نظر خود پیدا کنید.

3. مساحت اتاق را در میزان فوت‌ کندل موردنیاز ضرب کنید

در مرحله بعد، باید مساحت اتاق را در مقدار فوت ‌کندل مورد نیاز ضرب کنید. برای مثال، یک اتاق نشیمن ۱۰۰ فوت مربعی که به ۲۰ فوت‌کندل نور نیاز دارد، باید ۲۰۰۰ لومن نور داشته باشد. همچنین، یک اتاق غذاخوری ۱۰۰ فوت مربعی که به ۴۰ فوت‌ کندل نیاز دارد، به ۴۰۰۰ لومن نور احتیاج خواهد داشت.

ما یک راهنمای کاربردی درباره «چند لومن نیاز دارید» تهیه کرده‌ایم که شما را مرحله ‌به ‌مرحله در این محاسبه همراهی می‌ کند و جزئیات بیشتری ارائه می‌دهد.

مقدار فوت‌ کندل مورد نیاز برای کاربرد های مختلف

نیاز های فوت‌ کندل در نورپردازی تجاری (Commercial)

نیاز های فوت‌ کندل در نورپردازی مسکونی (Residential)

خلاصه: محاسبه لومن برای نور مورد نیاز هر فضا

بیایید مرور کنیم که چگونه باید مقدار نور موردنیاز یک فضا را تعیین کرد. مساحت اتاق بر حسب فوت مربع را در مقدار فوت‌کندل موردنیاز ضرب کنید. برای مثال، یک اتاق نشیمن ۱۰۰ فوت مربعی که به ۲۰ فوت‌کندل نیاز دارد، به ۲۰۰۰ لومن احتیاج خواهد داشت و یک اتاق غذاخوری ۱۰۰ فوت مربعی که به ۴۰ فوت‌کندل نیاز دارد، به ۴,۰۰۰ لومن نیاز خواهد داشت.

متغیر ارتفاع سقف

نکته: این بخش فقط زمانی باید خوانده شود که ارتفاع سقف شما بیش از ۱۰ فوت باشد.
سطح نوری هدف در این جدول «لومن برای ارتفاع سقف متغیر» برابر با ۲۰ فوت‌ کندل در نظر گرفته شده است و بر مبنای دیوارهای روشن با ضریب بازتاب ۰.۹۰ محاسبه شده است.

برای دیوارهای با تیرگی متوسط، مقدار لومن موردنیاز باید دو برابر شود. برای دیوارهای بسیار تیره، مقدار لومن باید چهار برابر شود.
با توجه به این شرایط، جدول زیر مقدار تقریبی لومن مورد نیاز فضا را ارائه می‌کند. در نهایت، کل لومن را بر تعداد چراغ‌ هایی که قرار است نصب کنید تقسیم کنید.

جدول لومن مورد نیاز با توجه به ابعاد اتاق و ارتفاع سقف

این محاسبات بر اساس چراغ‌ های دان‌ لایت با زاویه پخش ۶۵ درجه انجام شده است، تجهیزات روشنایی با پخش نور محدود تر، به لومن بیشتری نیاز دارند. اگر هدف روشنایی شما مقداری غیر از ۲۰ فوت‌ کندل باشد، باید مقدار لومن موردنیاز را به نسبت مقدار اختلاف ضرب و تصحیح کنید. استفاده از دیمر نیز راه مناسبی برای تنظیم سطح نور در اتاق است.

متغیر رنگ دیوار

رنگ و میزان تیرگی دیوارها، سقف و مبلمان مقدار قابل‌توجهی از نور را جذب می‌کنند. همان‌طور که گفته شد، اگر دیوارها یا سقف رنگ متوسط تا تیره داشته باشند، باید مقدار کل لومن موردنیاز را دو برابر کرد و اگر سطوح بسیار تیره باشند، مقدار کل لومن باید چهار برابر شود.

تبدیل لومن به کندل‌ پاور (Lumens to Candlepower Conversion)

کندل ‌پاور یک واحد اندازه‌گیری برای شدت نور است. این واحد میزان شدت نور را در مقایسه با نوری که یک شمع با اندازه و ویژگی مشخص تولید می‌کند بیان می‌کند.

کندل‌ پاور تاریخی برابر است با ۱٫۰۲ کاندلا. در استفادهٔ مدرن، کندل‌ پاور گاهی به عنوان مترادف کاندلا استفاده می‌شود. یک چراغ که یک کاندلا نور تولید کند، تقریباً یک لومن نور خواهد داشت، مشروط بر اینکه چراغ از زاویه پخش حدود ۶۵ درجه استفاده کند.

در نظر گرفتن سلیقه شخصی در انتخاب نور مورد نیاز هر فضا

سلیقهٔ شخصی نقش مهمی در تعیین مقدار نور مورد نیاز یک فضا دارد. اگر دوست دارید فضای شما روشن‌ تر از حد معمول باشد، می ‌توانید ۱۰ تا ۲۰ درصد به اعداد پیشنهادی اضافه کنید و سپس از دیمر برای تنظیم مقدار نور تا سطح دلخواه استفاده کنید.

وقتی نورپردازی یک فضا به ‌درستی طراحی شده باشد، شما اتاق و اشیای داخل آن را می‌ بینید، نه خود چراغ‌ ها را. به عبارت دیگر، توجه شما به چیزهایی جلب می‌شود که نور روی آن‌ ها افتاده، نه به منابع نوری. نورپردازی ضعیف یا ناکافی به صورت نقاط بیش از حد روشن، نقاط تاریک و سایه‌های ناخواسته ظاهر می‌شود.

نور خوب یا کارآمد، مجموع نور عمومی و نور وظیفه‌ای مورد نیاز یک فضا را در نظر می‌گیرد. نورپردازی پویا یا عالی، تجربه انسانی را نیز در نظر می‌گیرد. چنین طراحی‌ای علاوه بر سطوح افقی، فضاهای عمودی مثل دیوارها را نیز روشن می‌کند و همچنین با استفاده از نورپردازی رو به بالا (uplighting)، سایه‌ها و نواحی تاریک را کاهش می‌دهد تا نوری یکنواخت، نرم و هماهنگ ایجاد شود.

نتیجه گیری

برای اینکه یک فضا نور کافی و استاندارد داشته باشد، بهترین روش استفاده از «فرمول لومن» است. یعنی ابتدا مساحت اتاق را محاسبه کنید، سپس مقدار فوت‌ کندل موردنیاز همان فضا را از جدول IES پیدا کرده و در مساحت ضرب کنید. نتیجه، مقدار لومن لازم برای آن فضاست. البته عواملی مثل ارتفاع سقف، رنگ دیوارها، نوع چراغ و حتی سلیقه‌ی شخصی می‌توانند باعث افزایش مقدار لومن موردنیاز شوند. در نهایت، نورپردازی خوب یعنی نوری یکنواخت و متعادل که باعث می‌شود فضا و اشیاء به‌خوبی دیده شوند بدون اینکه نقاط خیلی روشن، سایه‌های مزاحم یا تاریکی در اتاق ایجاد شود.